ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ του Ευάγγελου Βενιζέλου
Ένας επιστήμονας καθίσταται διανοούμενος όταν μπορεί να συνδέσει την επιστημονική γνώση του με τον δημόσιο λόγο και με τη λειτουργία της κοινωνίας των πολιτών. Ο Δημήτρης Λινός προσέρχεται στην άσκηση αυτή με τρεις ιδιότητες, φαινομενικά αντιφατικές, που συγκλίνουν. Είναι ταυτοχρόνως ένας ακαδημαϊκά καταξιωμένος μάχιμος χειρουργός υψηλής εξειδίκευσης και μεγάλης εμπειρίας που κινείται με την ίδια άνεση στο ελληνικό και το αμερικανικό πανεπιστημιακό περιβάλλον, ένας ενεργός πολίτης που ενδιαφέρεται για μεγάλα δημόσια ζητήματα, όπως η υγεία και η εκπαίδευση, διαθέτοντας τον ευρύ ορίζοντα του πολίτη του κόσμου, ένας πιστός χριστιανός που νιώθει την ανάγκη όχι μόνο να ομολογήσει την πίστη του αλλά και να εισέλθει στα ενδότερα του παραπετάσματος για να διακονήσει ως κληρικός, χωρίς όμως να χάνει τις θύραθεν ευαισθησίες του και ιδίως την πλουραλιστική και ανοικτή θεώρηση του κόσμου.
Η σύνθεση είναι δύσκολη και η ισορροπία λεπτή, γιατί κάθε όψη του πολυπρισματικού αυτού προσώπου κρίνεται από άλλο ακροατήριο, σε διαφορετικά συνήθως συμφραζόμενα. Τώρα όλα τα πιθανά ακροατήρια καλούνται να συνυπολογίσουν όλες τις πτυχές και τις πτυχώσεις ενός δημοσίου λόγου που δεδηλωμένα κινείται σε πολλά επίπεδα ταυτοχρόνως. Ο συγγραφέας των κειμένων που συγκροτούν τον τόμο αυτόν, προειδοποιεί όμως πάντα τον αναγνώστη για τις συντρέχουσες ιδιότητές του. Στον αναγνώστη συνεπώς εναπόκειται να προσλάβει και να κρίνει.
Πριν από λίγους μήνες είχα την ευκαιρία να συνομιλήσω με τον συγγραφέα σε ένα κύκλο σεμιναρίων που διευθύνει με γενικό θέμα τη σχέση θρησκείας και ιατρικής, για τις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στη χριστιανική αφενός και τη συνταγματική αφετέρου αντίληψη περί βιοηθικής. Συνάντησα έναν εξαιρετικό οικοδεσπότη και έναν ακαδημαϊκά απροκατάληπτο συνομιλητή.
Η υγεία, η παιδεία, η θρησκεία, η Ελλάδα, η διασπορά και προφανώς η επικαιρότητα είναι τα κεφάλαια στα οποία κατατάσσονται τα κείμενα του τόμου. Αυτά είναι όμως και τα μεγάλα κεφάλαια της ζωής και της δράσης του συγγραφέα. Φαίνεται πώς ισχύει η διαπίστωση ότι κάθε βιβλίο, ακόμη και το πιο τεχνικό, είναι κατά βάθος αυτοβιογραφικού χαρακτήρα. Η συγκρότηση του τόμου προσδίδει άλλωστε διάρκεια στα κείμενα, τα συσχετίζει, μας επιτρέπει να δούμε τη ματιά με την οποία ο Δημήτρης Λινός βλέπει τη μεγάλη εικόνα, ακόμη και όταν αυτή σχηματίζεται με ψηφίδες. Ελπίζω να συνεχίσει με τον ίδιο διακριτικό ζήλο και την ίδια υψηλή ποιότητα τις δημόσιες παρεμβάσεις του.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Όταν είπα στον γιό μου ότι φτιάχνω ένα βιβλίο με τις απόψεις μου για διάφορα θέματα, μου ανέφερε γνωστό αγγλικό γνωμικό για τον ορισμό των «απόψεων» και γέλασα πολύ. Ο καθένας από μας έχει και τη δική του άποψη! Τι χρειάζονται οι απόψεις των άλλων; Και όμως, στην πραγματική ζωή, ο ένας έχει ανάγκη τον άλλο. Αυτός που γράφει μία άποψη έχει ανάγκη από αυτόν που θα τη διαβάσει και το αντίθετο. «Ο ατομισμός αποδεικνύεται ένα μεγάλο ψέμα: τίποτα δεν υπάρχει μόνο του. Όλη η ύπαρξη, όχι μόνο του ανθρώπου αλλά και όλης της φύσεως είναι ένα γεγονός κοινωνίας» σύμφωνα με τον μακαριστό Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη Ζηζιούλα. Είναι αλήθεια ότι στις μέρες μας λίγοι γράφουν και πολύ λιγότεροι διαβάζουν.
Ο λόγος, για τον οποίο τελικά προχώρησα στην έκδοση αυτού του βιβλίου, είναι η ανάγκη να υπερασπισθούμε την άποψή μας απέναντι στην απίστευτη τοξικότητα των αντίθετων, συχνά ανώνυμων, απαντήσεων, η οποία σήμερα εκδηλώνεται κυρίως στο διαδίκτυο. Διακεκριμένοι επιστήμονες όλων των ειδικοτήτων φοβούνται να γράψουν την άποψή τους για πρόσωπα, για τις προτάσεις τους για το μέλλον της χώρας μας, για την καταγγελία λαθεμένων κυβερνητικών πρωτοβουλιών και απαράδεκτων πολιτικών, ακαδημαϊκών αλλά και εκκλησιαστικών συμπεριφορών. Και όμως, έχουμε τόση ανάγκη σήμερα από τις απόψεις και προτάσεις των καλών συνανθρώπων μας, απέναντι στην απειλή της κυριαρχίας των κακών που μας περιτριγυρίζουν!
Οι «απόψεις» μου έχουν καταγραφεί εδώ και πολλά χρόνια σε εφημερίδες (κυρίως στην «Καθημερινή» και «Τα Νέα»). Μάλιστα κράτησα τα πιο πρόσφατα κείμενά μου, αν και είναι εντυπωσιακό ότι και η προ τριακονταετίας επιχειρηματολογία θα μπορούσε άνετα να επαναληφθεί και σήμερα.
Προσπάθησα να χωρίσω τα περιεχόμενα σε θέματα που έχουν σχέση με την Υγεία, την Παιδεία, τη Θρησκεία, την Ελλάδα, τη Διασπορά, την Επικαιρότητα. Τελικά, όμως, σε κάθε «άποψη» συνειδητά ή ασυνείδητα «μπλέκονται» αυτά που γράφω με τις εμπειρίες που έχω ως γιατρός, ως Καθηγητής, ως εθελοντής ιερέας, ως πατέρας πολλών παιδιών της Διασποράς.
Ως μέλος της ακαδημαϊκής ομάδας του Harvard Initiative on Health, Spirituality and Religion και συντονιστής ανάλογων διαδικτυακών «μαθημάτων» στην Ελλάδα, ανακαλύπτω τελευταία ότι αυτή η σύνδεση είναι πιο αληθινή και δυναμική για την ζωή μας απ’ ό,τι πιστεύαμε στο παρελθόν.
Αυτή είναι μία ακόμα δικαιολογία που μετέφερα τις κατά καιρούς «απόψεις» μου, στο βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας και του οποίου ελπίζω να διαβάσετε και τις επόμενες σελίδες…
Πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος Λινός
Καθηγητής Χειρουργικής Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Lecturer Harvard Medical School
πρ. Πρόεδρος International Association of Endocrine Surgeons
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Πρόλογος
Εισαγωγή
ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ
Τι είναι ασθένεια
Το ΕΣΥ «του μέλλοντός μας»
Μακριά από γιατρούς
Λιγότερο αλκοόλ, περισσότερη υγεία
Καταπολεμήστε το άγχος και την κατάθλιψη
Τι είναι πιο σημαντικό για τη μακροβιότητά μας;
Η άσκηση προστατεύει από τον καρκίνο του μαστού
Η άσκηση μειώνει τον κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου
Τι υποστηρίζει η θρησκεία μας για την άσκηση;
Για μια καλύτερη νοσηλευτική φροντίδα
Ελεύθεροι από καπνό αλλά και από νικοτίνη
Προχωρημένη ηλικία και ευεξία
Η καθυστέρηση στις μεταμοσχεύσεις είναι αδικαιολόγητη
Η επικίνδυνη απουσία της συνεχιζόμενης ιατρικής εκπαίδευσης
Ιδιωτικά ή δημόσια νοσοκομεία;
Εμπορικές εταιρείες και υγεία
Για τη στήριξη του γιατρού, του ασθενούς, του κρατικού προϋπολογισμού
Η μοναξιά και η κοινωνική απομόνωση απειλούν την υγεία μας
Είναι δυνατόν με λιγότερο κόστος να έχουμε καλύτερη ποιότητα ιατρικής;
Μικροβίωμα του εντέρου και πνευματικότητα
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ
Η καλύτερη παιδεία οδηγεί σε καλύτερη υγεία
Ακαδημαϊκά κριτήρια
Ελληνικά Πανεπιστήμια: Μπορούμε και καλύτερα
Ένας νέος νόμος στο Τενεσί διευκολύνει τους Έλληνες γιατρούς
Έξυπνες λύσεις για χρηματοδότηση των ΑΕΙ
Πέρα από τη «βιτρίνα»
Σε ποια Ιατρική Σχολή εκτός Ελλάδος να πάει το παιδί μας;
Τα εμπόδια στο brain gain Ελλήνων γιατρών που έχουν εκπαιδευθεί στις ΗΠΑ
Μεταπτυχιακή ιατρική σχολή
Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του Χονγκ Κονγκ
Πώς το brain drain θα ωφελήσει τη χώρα
ΓΙΑ ΤΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Η οικουμενική ακτινοβολία του Αγίου Όρους Chaplains
Μία «μικρή» προσευχή
Οι καλύτεροί μας φίλοι: τα μικρόβια
Πολιτική θεολογία
Η πρόταση της συγχωρητικότητας
«Αισθάνομαι καλά»
Από τον φιλόσοφο Goedel στον θεολόγο Ζηζιούλα
Βιογενετική και Εκκλησία
Η «συγχωρητικότητα» ανάμεσα στη θρησκεία και στην υγεία
Η αναβίωση του θεσμού των διακονισσών στην Εκκλησία
Η αξία του θανάτου
Η πνευματικότητα στη σοβαρή ασθένεια και την υγεία
Η συμπληρωματικότητα των φύλων
«Κάθε γιατρός θα μπορούσε να είναι ιερέας»
Μία δύσκολη συζήτηση (για τον θάνατο)
Ο ρόλος της πνευματικότητας στην εμπειρία της ασθένειας
Οι πνευματικές ανάγκες στη Δανία
Σκέψεις πάνω στην ιατρική και την Εκκλησία
Το καλό της νηστείας
Υγεία, θρησκεία και πνευματικότητα
Φέρνοντας πίσω τον θάνατο στη ζωή
Νέες προτεραιότητες στην ακαδημαϊκή ιατρική
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Οι συμβουλές που δεν ακολούθησα… (TEDx ομιλία σε φοιτητές)
Ο χειρουργός Βαλεντίν Βόϊνο-Γιασενέτσκι (Άγιος Λουκάς)
Ο δάσκαλός μου-ο μαθητής μου: Συνέντευξη Θ. Νιάρχου με Κωνσταντίνο Δεσποτόπουλο και Δημήτρη Λινό
Συνέντευξη Θανάση Νιάρχου με Μανώλη Μητσιά και Δημήτρη Λινό
Κίνα, η νέα υπερδύναμη στην υγεία (Συνέντευξη στην Έλενα Κιουρκτσή)
Οι ασφαλιστικές κάνουν λάθος που δεν συνεργάζονται με τους γιατρούς (Συνέντευξη στον Κωστή Σπύρου)
Ζούμε περισσότερο αλλά χωρίς ποιότητα (Συνέντευξη στη Βάσω Καλυβιώτη)
Τα ετερώνυμα έλκονται Νίκος Φίλης-Δημήτρης Λινός (Συνέντευξη στον Θανάση Νιάρχο)
Ο χειρουργός που ζωγραφίζει (Συνέντευξη στον Παύλο Παπαδόπουλο)
ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΣΠΟΡΑ
Αγγλόφωνη Ιατρική Σχολή στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς
Ελληνοαμερικανική Ιατρική Σχολή στη Βοστώνη
Ευκαιρίες από τα αγγλόφωνα προγράμματα των ΑΕΙ
Ένας καλός γιατρός (Mehmet Haberal)
Η εμπειρία της φιλίας Τούρκων και Ελλήνων γιατρών
Η χρονιά του Ταύρου και η υγεία μας
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
Αλαζονεία σε καιρούς κορωνοϊού
Ο «ιδιώτης» γιατρός
Η ζωή σου, ζωή μου
Η πανδημία και η κλιματική αλλαγή
Η άρση της πατέντας των εμβολίων
Η συζήτηση για την άρση της πατέντας των εμβολίων συνεχίζεται
Οι εξουθενωμένοι γιατροί και η «αμυντική» Ιατρική
Οι «ήρωες γιατροί»
Ποια ηλικιακή ομάδα πρέπει τελικά να περιορίσουμε;
Το «κάπνισμα» σε περίοδο πανδημίας
Η ανωνυμία στη μάχη για τον περιορισμό της Covid-19
Η αντιμετώπιση της κατάθλιψης εν μέσω πανδημίας
Μεταδίδεται ο κορωνοϊός με το σεξ;
Το «κάτι άλλο» σε ένα σύγχρονο νοσοκομείο
Η σύγχρονη διαχείριση των σκουπιδιών είναι υπόθεση όλων μας
Ένας περίπατος στην Ανατολική Αττική
Επανένταξη των αποφυλακισμένων
Τα δικαιώματα όλων μας
Ο Sam Bankman-Fried και το «κάτι άλλο»
Ο αντιχριστιανικός «θρησκευτικός όρκος»
Ανεξαρτήτως ηλικίας
Ποιος τελικά είναι «ηλικιωμένος»;
Μία ενδιαφέρουσα συνεργασία
Οι περισσότεροι Αμερικανοί είχαν διαφορετική γνώμη
ΕΠΙΛΟΓΟΣ Λίγα λόγια για τον συγγραφέα
ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ
Ώστε αποφάσισες να γίνεις γιατρός. Σου αξίζουν συγχαρητήρια; Δεν είμαι τόσο σίγουρος.
Ναι, θα γνωρίσεις τη χαρά της θεραπείας του πόνου. Ναι, θα σώσεις ζωές. Ναι, οι ασθενείς και οι οικογένειές τους θα σου είναι ευγνώμονες και, ναι, μερικές στιγμές θα αισθανθείς ότι είσαι «θεός».
Όχι, δεν θα γίνεις πλούσιος.
Όχι, δεν θα είσαι καλός γονιός.
Όχι, οι άγρυπνες νύχτες σου δίπλα στο κρεββάτι του ασθενούς δεν θα εκτιμηθούν. Όχι, δεν θα μπορέσεις ποτέ να χαρείς διακοπές.
Μπορεί να γνωρίσεις τον θρίαμβο των Βαΐων καθώς εισέρχεσαι στην Ιερουσαλήμ, αλλά θα γνωρίσεις την προδοσία από τους ίδιους τους ασθενείς που ευεργέτησες. Και μπορεί ακόμη να γνωρίσεις τη σταύρωση, με λίγες πιθανότητες για την ανάστασή σου.
Αλλά, αφού αποφάσισες να γίνεις γιατρός, προσπάθησε να γίνεις καλός!
Ο καλύτερος γιατρός του κόσμου!
Αυτή είναι η πρώτη σελίδα από το βιβλίο «So… you have decided to become a physician», που εκδόθηκε από το Πανεπιστήμιο του Hong Kong, και διαβάζεται από τους νέους υποψήφιους που ενδιαφέρονται για την Ιατρική και τους γονείς τους σε όλο τον κόσμο. Στον Πρόλογο, ο Καθηγητής της Χειρουργικής στο Πανεπιστήμιο του Hong Kong, Brian Lang, αναφέρεται στον συγγραφέα ως «τον Παγκοσμίως αναγνωρισμένο και πολύ σεβαστό Καθηγητή Δημήτριο Λινό, που πέτυχε αυτά που πολλοί χειρουργοί μπορούν μόνο να φιλοδοξούν ότι θα πετύχουν στη ζωή τους».
Ο Καθηγητής Δημήτρης Λινός γεννήθηκε στον Πειραιά το 1951 και τελείωσε το 18ο Γυμνάσιο Αρρένων Αθηνών το 1969. Την ίδια χρονιά εισήλθε με εισαγωγικές εξετάσεις στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών από τους πρώτους και 6 χρόνια αργότερα πήρε το πτυχίο του, διαβάζοντας τον όρκο ως πρώτος τελειόφοιτος φοιτητής της Ιατρικής, πριν αναχωρήσει σε λίγες εβδομάδες για το Harvard και το γνωστό Massachusetts General Hospital. Εκεί εργάσθηκε ως Clinical and Research Fellow για ένα χρόνο. Γίνεται δεκτός στην περίφημη Mayo Clinic (για πρώτη φορά δέχονται απόφοιτο μη Αμερικανικής Σχολής) και ύστερα από 5 χρόνια αποφοιτά ως γενικός χειρουργός που σε λίγο επιτυγχάνει και στα American Boards of Surgery. Tον Ιούλιο του 1981 συνεχίζει την καριέρα του ως Consultant πλέον και Διευθυντής στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Cleveland Metropolitan Hospital και εκλέγεται Assistant Professor της Χειρουργικής στην Ιατρική Σχολή του Case Western Πανεπιστημίου.
Η αγάπη του όμως για την Ελλάδα και η επιθυμία του να προσφέρει αυτά που έμαθε στην Αμερική, τον οδηγεί στην απόφαση να επιστρέψει και να ενταχθεί στο ακαδημαϊκό προσωπικό στο Αρεταίειο Πανεπιστήμιο ως Υφηγητής της Χειρουργικής και αργότερα ως Τακτικός Καθηγητής της Χειρουργικής στην Ιατρική Σχολή Αθηνών. «Πράγματι, συνάντησα και εγώ, όπως και όλοι οι γιατροί που επιστρέφουν από διεθνή καριέρα στην Ελλάδα, μεγάλες αντιδράσεις, αλλά με μεγάλη υπομονή, που εκ των υστέρων δεν ξέρω αν άξιζε, μπόρεσα να δώσω στους Έλληνες φοιτητές της Ιατρικής και τους νέους ειδικευόμενους ένα διαφορετικό παράδειγμα». Σήμερα πολλοί Έλληνες Καθηγητές στις ΗΠΑ αλλά και στην Ελλάδα αναγνωρίζουν τον ρόλο που έπαιξε ο κ. Λινός στη μετέπειτα ακαδημαϊκή τους καριέρα.
Στην Ελλάδα ήταν από τους πρώτους που έφεραν τη λαπαροσκοπική χειρουργική στη χώρα, οργανώνοντας πρακτικά σεμινάρια σε πειραματόζωα και διεθνή συνέδρια, γράφοντας το πρώτο ελληνικό σύγγραμμα Λαπαροσκοπική Γενική Χειρουργική, ώστε και οι Έλληνες χειρουργοί να εκπαιδευτούν στη νέα τεχνολογία στις αρχές του 1990.
Η κυρία, όμως, προσφορά του Καθηγητή Δημήτρη Λινού στη διεθνή Χειρουργική αφορά την Ενδοκρινική Χειρουργική. Συνέγραψε πολλές μελέτες και βιβλία όπως τα The Adrenal Glands και Minimal Invasive Thyroidectomy που εκδόθηκαν από τον διεθνή εκδοτικό οίκο Springer και αποτελούν πολύτιμα βοηθήματα στους Χειρουργούς Ενδοκρινών Αδένων σε όλο τον κόσμο.
Η προσφορά του αυτή αναγνωρίσθηκε με την εκλογή του ως Προέδρου της International Association of Endocrine Surgeons. Μάλιστα, η Προεδρική του ομιλία στο Παγκόσμιο Συνέδριο Χειρουργικής το 2017 στην Βασιλεία της Ελβετίας, είχε τον ελληνικό τίτλο «Ὁ βίος τῇ χειρουργικῇ ἀναφύεται» που είναι και το έμβλημα της Διεθνούς Χειρουργικής Εταιρείας. Η ομιλία του αυτή, που δημοσιεύθηκε αργότερα στο έγκριτο περιοδικό World Journal of Surgery, αναφέρεται συχνά και σήμερα στα διεθνή συνέδρια και δημοσιεύσεις, ιδίως στις αναφορές του για τη στήριξη των χειρουργών από τις επιθέσεις εναντίον τους.
Ο Καθηγητής Δημήτρης Λινός, εκτός από την ακαδημαϊκή του προσφορά στην Ελλάδα και το εξωτερικό, έχει μία εντυπωσιακή πορεία ως κλινικός χειρουργός. Λέγεται ότι έχει χειρουργήσει τον μεγαλύτερο αριθμό ασθενών στον κόσμο από παθήσεις του θυρεοειδούς. «Πράγματι έχω υπάρξει γιατρός πολλών γνωστών και αγνώστων συνανθρώπων μας. Από Προέδρους των ΗΠΑ, Έλληνες Πρωθυπουργούς και Υπουργούς, πλούσιους εφοπλιστές μέχρι απλούς και φτωχούς οικονομικά, αλλά πλούσιους πνευματικά Έλληνες». Τους τελευταίους πάντοτε θαύμαζε και ήθελε να τους μιμηθεί.
Ίσως αυτός ήταν και ο λόγος που αποφάσισε να προσθέσει στη ζωή του εκτός από τη χειρουργική την οποία συνεχίζει να υπηρετεί κανονικά μέχρι σήμερα, και την υπηρεσία των πνευματικών αναγκών των συνανθρώπων του. Το 2022 χειροτονήθηκε ιερέας και κάθε Σαββατοκύριακο λειτουργεί στο εκκλησάκι του Αγίου Ανδρέα στο «Δάσος Συγγρού», ενώ προσφέρει τακτικά την Ευχαριστία στον Ιερό Ναό των γυναικείων φυλακών στη Θήβα.
