ΤΟ “ΚΙΝΗΜΑ ΤΩΝ ΚΟΛΛΥΒΑΔΩΝ” ΣΤΗΝ Ι.Μ. ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΧΡΥΣΟΠΗΓΗΣ ΠΟΛΥΔΕΝΔΡΙΟΥ ΑΤΤΙΚΗΣ
Την Κυριακή 3 Φεβρουαρίου 2013 στην Ιερά Μονή Παναγίας Χρυσοπηγής στο Πολυδένδρι Αττικῆς πραγματοποιήθηκε εκδήλωση με θέμα “ΤΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΙΜΗΜΑ ΤΩΝ ΚΟΛΥΒΒΑΔΩΝ” και ομιλητή τον Εκπαιδευτικό και Συγγραφέα κ. Κωστή Κούκη. Ο κ. Κούκης στο ξεκίνημα της ομιλίας του αναφέρθηκε στην εκκλησιαστική κατάσταση που επικρατούσε την εποχή των Κολλυβάδων, τον 17-18ο αιώνα.
“… Ο δεσμός των πιστών με την Εκκλησία είχε ατονήσει για πολλούς λόγους, είχε τυποποιηθεί, όπως συμβαίνει και στις ημέρες μας. Το Σώμα του Χριστού είχε παύσει να έχει ενεργό παρουσία στη ζωή της κοινωνίας και στη διαμόρφωση πολλών πραγμάτων.
Αυτό που επιδίωξαν οι Κολλυβάδες ήταν ακριβώς η επανασύνδεση με την πυκνή συμμετοχή των πιστών στα μυστήρια της Εκκλησίας, κυρίως στη Θεία Κοινωνία μετά βεβαίως την απαραίτητη προετοιμασία, η αυστηρή τήρηση των από τους αιώνες παγιωμένων τύπων της λειτουργικής ζωής, όχι τυπολατρία αλλά ουσιαστική επαναφόρτισή τους με το “μυστικό” τους περιεχόμενο, η μελέτη των έργων των Πατέρων της Εκκλησίας, ώστε να διατηρείται ζωντανός και αδιάρρηκτος ο δεσμός με τη διαχρονικότητα της Εκκλησίας και να την αρδεύει συνεχώς η σοφία των έξοχων μορφών της, η εμβάθυνση στο πνεύμα της Ορθοδοξίας και η αναπνευμάτωση της Εκκλησίας…”
Στη συνέχεια ο ομιλητής επιγραμματικά παρουσίασε τη μεγάλη προσφορά των Κολλυβάδων.
“…Στους Κολλυβάδες χρωστάμε την αναθέρμανση της λειτουργικής ζωής, την απομάκρυνση από τους τύπους, την ουσιαστική συμμετοχή των πιστών σ’ αυτή, την ύπαρξη ίσως η έστω την ακμή ιερών Μονών έξω από τον Αθωνα. Δική τους εισήγηση και καινοτομία ήταν η απαγγελία των ευχών κατά την τέλεση της Θείας Λειτουργίας από τον ιερουργό μεγαλοφώνως, η τέλεση της Λειτουργίας των Προηγιασμένων Δώρων το βράδυ, η τόνωση του κηρύγματος και της σημασίας του, ιδίως στις πόλεις. Μαθητές Κολλυβάδων ήταν ο Παπαδιαμάντης και ο Μωραϊτίδης, αργότερα ο Κόντογλου, και εμμέσως όλοι εκείνοι όσοι σελάγισαν στο στερέωμα της Ορθόδοξης Εκκλησίας και κατά τον δέκατο ένατο και κατά τον εικοστό αιώνα, όσοι ίδρυσαν και οργάνωσαν θρησκευτικές κινήσεις και Συλλόγους για να υποκαύσουν το θρησκευτικό συναίσθημα σε ενίσχυση της διοικούσας Εκκλησίας…”
Ακολούθως ο κ. Κούκης σκιαγράφησε την πολεμική την οποία υπέστησαν οι ηγέτες του κινήματος χωρίς να είναι ένοχοι για οτιδήποτε.
“…Αντιμετώπισαν αντιπάλους εμπαθείς και πείσμονες, αδίστακτους και ανυποχώρητους, που τους συκοφάντησαν, τους καταδίωξαν, τους τιμώρησαν ιδιαίτερα σκληρά, τους εξόρισαν από τις Μονές της μετανοίας τους. Οι ίδιοι όμως δεν έβαλαν εναντίον κανενός προσώπου, αμύνονταν και πολεμούσαν με το λόγο και τα βιβλία τους κατά των ιδεών και της πρακτικής ζωής των συμμοναστών τους, κατά του πνεύματος του επιπόλαιου εκσυγχρονισμού και της απεμπόλησης της ορθόδοξης γραμμής. Υπεράσπιζαν τα καταξιωμένα από τους αιώνες χριστιανικού βίου και καθιερωμένα από τη σοφία των Πατέρων της Εκκλησίας…”
Τέλος ο κ. Κούκης παρουσίασε τις τρεις κορυφαίες μορφές του κινήματος των Κολλυβάδων, τον Μακάριο Νοταρά, τον Αθανάσιο Πάριο και τον Νικόδημο Αγιορείτη. Στη συνέχεια έγινε συζήτηση και ο π. Εφραίμ Παναούσης έκλεισε την εκδήλωση αναφέροντας την άγνωστη ζωη του κινήματος των Κολλυβάδων ο οποία αποτέλεσε σταθμό για την Ελληνορθόδοξη πορεία μας.
“…Η συμβολή τους σε πολλούς τομείς του νεοελληνικού βίου υπήρξε σημαντική. Ακόμα και την Επανάσταση του 1821 προετοίμασαν. Οι Κολλυβλαδες συγκροτούν ένα πολύ σπουδαίο κεφάλαιο της νεώτερης πνευματικής μας Ιστορίας, μοναδικούς διδασκάλους, υπεύθυνους πνευματικούς ανθρώπους, πολύγραφους συγγραφείς έργων, που πλούτισαν και στήριξαν το υπόδουλο Γένος, του χάρισαν αυτοσυνειδησία και αναπτέρωσαν το φρόνημά του…”, είπε μεταξύ άλλων ο π. Εφραίμ.